Veel beleggers denken te handelen op basis van ratio, maar het tegendeel is vaak waar. Michiel van Vugt schrijver van het boek “Net iets slimmer” geeft het volgende voorbeeld:

Twee groepen studenten en makelaars werden rondgeleid in een huis. Na afloop werd hen gevraagd om een waardebepaling te doen. Van te voren hadden ze een willekeurige verkoopprijs te horen gekregen. Bij de eerste groep lag dat bedrag aanmerkelijk hoger dan bij de tweede groep.

Hoe denk je dat ze het ervan af brachten?

De studenten in de eerste groep gaven het huis een veel hogere waarde dan de tweede groep. En de makelaars, hetzelfde resultaat. Dit heeft alles te maken met de houvast die hen van tevoren was aangereikt. Zoiets beïnvloed je enorm bij het bepalen van de waarde.

In aflevering 15 van de VUVB podcast gaan we in gesprek met financieel expert en schrijver Michiel van Vugt van het boek: “Net Iets Slimmer” – Hoe maak je financieel gezien betere beslissingen met je vermogen.

Kom erachter wat belangrijk is om een goed rendement te behalen op je vermogen en doe de vermogensbeheerscan.

In deze aflevering leer je:

• Wat betekent het onderwerp ankeren voor jouw beleggingskeuzes?
• Hoe ontstaat kuddegedrag bij mensen en hoe kun je dit voorkomen bij beleggen?
• Wat doet hebzucht, angst en overmoed met jou als belegger en waarom zou je deze emoties moeten uitschakelen;
• Waarom exponentiële groei (rendement op rendement) zo belangrijk is als je belegt voor de lange termijn;
• Hoe wij als beleggers vaak verzuimen en op het verkeerde moment in actie komen;
• Wat zijn de 3 belangrijkste basisregels van Michiel bij beleggen voor het succesvol laten renderen van je vermogen?
• Belangrijkste inzicht dat Michiel van Vugt heeft gekregen tijdens zijn werkzame leven.

Genoemde links in deze aflevering:

• Bestel met korting het boek “Net Iets Slimmer” van Michiel van Vugt
• Welke vermogensbeheerder past het beste bij jouw persoonlijke situatie?

Transcript VUVB podcastshow aflevering nummer 15: Net iets slimmer – Hoe je beter financiële beslissingen neemt

Dit is de vuvb podcastshow met Maurice Flinterman, aflevering nummer 15.

Welkom bij de VUVB podcastshow, waarin je luistert naar experts die je voorzien van de beste informatie, tips en tricks om het rendement op je vermogen te optimaliseren.

Vandaag gaan wij in gesprek Michiel van Vugt. Michiel is de schrijver van het boek “Net iets slimmer”, dat gaat over hoe je betere financiële beslissingen neemt. Hij is werkzaam bij NNEK, waar hij verantwoordelijk is voor de dienstverlening aan Financieel Planners. Hij is bestuurslid bij de FVP (de Federatie Vermogensplanners) en zit in een functiecommissie bij DSI. Zijn werk bestaat uit ervoor zorgen dat zijn klanten een beter beleggingservaring krijgen. Hij geeft hiervoor met name veel lezingen en trainingen, en hij schrijft artikelen en ook het boek waar wij vandaag op in gaan zoomen: “Net iets slimmer”.

Ik wens je heel veel luisterplezier.

De officiële boeklancering op de Beurs van Berlage

Maurice:

Hoi Michiel. Welkom bij de VUVB-podcast!

Michiel:

Dank je. Leuk om je te spreken Maurice.

Maurice:

Dat is wederzijds – het is leuk dat ik jou nu op dit moment spreek, want je hebt net jouw boek gelanceerd. Ik geloof een of twee maanden geleden: Net iets slimmer – hoe je betere financiële beslissingen neemt.

Michiel:

Dat klopt. Op 13 september heb ik de officiële boeklancering mogen doen op de beurs van Berlage – een leuke en toepasselijke locatie denk ik. Ik hoop om zoveel mogelijk mensen te kunnen bereiken om net iets slimmer te worden. Het gaat goed, denk ik.

Ankeren, of: Hoe je vooraf beïnvloed wordt bij het bepalen van een waarde

Maurice:

Dat is uiteindelijk ook het uitgangspunt van de VUVB-podcast, om mensen goed te begeleiden in het beleggingstraject als je vermogend bent. Bij jou is het ook zo dat je mensen die wat jonger zijn wat slimme tips geeft op het moment dat ze ergens willen komen om vermogend te worden.

Één van de quotes die jij in je boek aangeeft, is dat veel beleggers denken te handelen op ratio, maar dat het tegendeel eigenlijk vaak waar is. Je geeft een voorbeeld uit je boek met de huizenmarkt, dat op het onderwerp “ankeren” slaat, dat je ook in je boek bespreekt:

Twee groepen met studenten en makelaars worden rondgeleid in een huis, en na afloop wordt hen gevraagd om een waardebepaling te doen van het huis. Van te voren hadden ze een willekeurig toegewezen verkoopsprijs te horen gekregen. Bij de eerste groep lag dat bedrag aanmerkelijk hoger dan bij de tweede groep, en dan vraag jij in het boek: Hoe denk je dat zij het er vanaf brachten? Wat voor een prijs denk jij dat zij daarin schatten?

Nu blijkt dat de studenten in de eerste groep het huis een veel hogere waarde gaven dan de tweede groep, en de professionals – dus de makelaars – die hebben eigenlijk hetzelfde resultaat: De eerste groep geeft een hogere waarde dan de tweede groep. Dit heeft volgens jou alles te maken met houvast die men van te voren wordt aangereikt. Zoals jij dat ook al noemt in je boek, wordt je van te voren al heel erg beïnvloed bij het bepalen van de waarde, als jij al een bedrag hoort. Dat is niet alleen zo bij woningen, maar dat zijn natuurlijk ook de beslissingen die je neemt in je leven, en heeft natuurlijk ook betrekking op bijvoorbeeld de keuze van een vermogensbeheerder. Kun jij iets meer ingaan op dat onderwerp: Ankeren?

Houd de regie in handen, en bepaal je eigen ankerpunt

Michiel:

Natuurlijk. Het is een veel gebruikte manier om mensen te beïnvloeden bij beslissingen. Dit is een mooi onderzoek, maar dit zie je ook terug als je een keuken gaat kopen, of als je Sinterklaas cadeautjes gaat kopen. Dan zie je dat er een bepaalde prijs wordt gegeven, en daar wordt dan een afslag op gedaan, dat noemen wij dan “korting”. Door die korting wordt je beïnvloed, want je denkt:

“Hé, ik krijg een mooi, goedkoop iets!”

Dat komt puur door de houvast die je al krijgt omdat je in eerste instantie een hogere prijs ziet. Dat zie je ook heel veel bij vermogensbeheer – op twee manieren: Door reclame, waarbij een partij zegt:

“Wij hebben een heel mooi resultaat behaald van 10 %”.

Dan is dat het ankerpunt dat gelegd wordt. Onbewust ga je dan denken:

“Die partij kan voor mij 10 % maken.”

Je gaat daarmee al een waardeoordeel vellen over een partij – puur en alleen op een getal dat je toegewezen krijgt, en dat is een gevaarlijke manier om te gaan redeneren, omdat dat eigenlijk nergens op gebaseerd is. Het is een cijfer dat eenmalig ontstaat bij vermogensbeheer en bij beleggen. Je moet veel verder kijken, en dan niet alleen naar het getal.

Als je het nog persoonlijker maakt, zie je vaak dat mensen op hun eigen ankerpunt gaan reageren: Die kopen iets voor een bepaalde prijs, die kopen aandelen, of die leggen een bepaald bedrag in, en op het moment dat dat bedrag dan hoger is dan de inleg zijn ze tevreden, terwijl dat misschien ook niet helemaal terecht is. Het ankerpunt zorgt ervoor dat je gaat redeneren vanuit een bepaald getal, en de vraag is of je dat moet doen. Volgens mij moet je niet reageren op het getal dat je hoort, maar op het getal dat je zelf bepaalt. En dat is heel erg lastig en dat gaat vaak mis.

Een voorbeeld dat ik in mijn boek ook schrijf: Als je souvenirs gaat kopen ergens in de wereld, als je bijvoorbeeld een wandkleed wilt kopen, dan begint de verkoper altijd met een bepaalde prijs, en daar ga je op afdingen, en je hebt altijd het gevoel dat je een goede korting krijgt. Maar wat zou er nou gebeuren als jij begint met een prijs? Dus jij maakt het ankerpunt? Dan gaat die verkoper waarschijnlijk erop bieden, maar dan heb jij de regie in handen. En dat zou je ook moeten doen met je beleggingen: Je moet uitgaan van een ankerpunt dat je zelf stelt in de toekomst.

Maurice:

Dat is wel grappig dat je dat zegt. Dat is heel herkenbaar, want ik zie ook vaak dat: Stel, beleggers zijn op zoek naar een vermogensbeheerder, en dan gaan ze met twee, drie partijen praten. Aan het eind van de rit krijgen ze en voorstel en wordt er door een vermogensbeheerder een verwacht rendement geschetst. Ik vind het dan apart dat er dan toch vaak wordt gekozen voor de vermogensbeheerder die dan een hoger verwacht rendement in zijn voorstel meeneemt, hoewel dat natuurlijk puur verwachting is – bij de ene partij zal dat niet hoger zijn dan bij de ander. Dat is ook zo’n ankerpunt. Dan denk ik: Moet je daar dan voor kiezen op basis van een verwacht rendementscijfer?

Jouw langetermijndoelstelling als ankerpunt

Michiel:

Mee eens. Dan gaan wij eigenlijk een beetje de andere kant op, maar het past er wel bij als het resultaat van je belegging moet leiden tot een bepaalde doelstelling die je voor ogen hebt. Wat mij betreft moet die doelstelling het ankerpunt zijn. Dus je zou de vermogensbeheerder beter kunnen vragen:  Hoe groot is de kans dat ik mijn doelstelling ga halen? Namelijk, stoppen met werken, een tweede huis kopen, mijn kinderen geld kunnen schenken, wat je ook voor een doelstelling hebt met je geld.

In plaats van dat je vraagt:

“Hoeveel rendement ga je maken?”

zou je beter kunnen vragen:

“Hoeveel rendement zou je moeten maken om mijn doelstelling te halen?”

En dat doelstellingsgetal zou je ankerpunt moeten zijn. Dan ben je veel meer bezig met de toekomst – je laat je minder snel gek maken op de korte termijn, en je doelstellingen op de toekomst, daar werk je naartoe. Dat is een hele andere manier om het beleggen te benaderen, dat in mijn ogen te vaak op de korte termijn gericht is. Je moet veel langer denken.

Maurice:

Dan heb je dus niet zozeer een gesprek over het resultaat van de vermogensbeheerder en over wat hij dat jaar behaald heeft. Natuurlijk is het wel belangrijk om te meten in de markt of dat resultaat van de vermogensbeheerder – wat ze behaald hebben – marktconform is, of dat je niet heel erg achterblijft op andere partijen, of dat je het misschien wel heel veel beter doet, en de vraag is dan: Waarom doe je het heel veel beter? Maar inderdaad, dan heb je veel meer van: Oké, hoe zit ik ten opzichte van mijn doelstellingen over het aantal jaren dat ik mijn vermogen of mijn doelstellingen bereikt moet hebben?

Michiel:

Exact, ik ben het met je eens dat die belegging van een vermogensbeheerder, die moet je goed meten en bepalen waar het resultaat nu vandaan komt, in positieve en negatieve zin, en dat moet in relatie staat tot de doelstellingen die je hebt. Dat is net een andere manier van benaderen. Hoewel het heel veel op elkaar lijkt, maar het maakt je als klant veel rustiger als je niet zozeer bezig hoeft te zijn met de resultaten op de korte termijn, want dat wijkt continu af van van alles en nog wat, en je kunt alles vergelijken, en dat maakt het heel erg lastig. Maar als je een langeretermijndoelstelling voor ogen houdt, en daar naartoe werkt, dan geeft dat veel meer rust. Dat is ook een van de manieren om ervoor te zorgen dat je minder fouten maakt. Het valt mij op dat mensen, en zeker met beleggen – wat een heel heftig spelletje kan zijn, als je het zo wilt benaderen – heel vaak fouten maken doordat zij zich te laten leiden door een emotie, terwijl als je iets gaat doen voor de lange termijn gaat doen, en je je daar bewust van bent, dan kun je die emotie een klein beetje uitschakelen – een klein beetje, maar het gaat de goede kant op dan.

Kuddegedrag en negatieve emoties

Maurice:

Alleen het probleem dat veel mensen dan hebben, veel beleggers in ieder geval, die zeggen: Ja, op mijn spaarrekening heb ik dit jaar 2 % behaald, of 1 %, en tegenwoordig is het zelf 0,5 %, dus dat is ook niet heel veel meer, maar beleggingen fluctueren natuurlijk per jaar, en de ene keer is dat in de plus en de andere keer in de min: Wat is dan de lange termijn? En heeft iemand dan ook het geduld om het over de lange termijn te zien? Want beleggers beginnen wel van: Oké, ik ga het over de lange termijn benaderen, maar op het moment dat er dan een tussentijdse daling is, na bijvoorbeeld de verkiezingen laatst, of een Brexit, dan zie je toch dat het heel lastig is om rustig te blijven.

Ik denk dat dat wel goed aansluit op een onderwerp dat jij ook in je boek beschrijft: Kuddegedrag. Want dat hebben wij in een jaar als 2008 natuurlijk gezien: Kuddegedrag is nu eenmaal iets dat in de genen van de mens zit, en je kunt het nieuws niet aanzetten of er wordt keer op keer verteld – zeker in een jaar als 2008 – dat het bloed door de straten stroomt. De trend van beleggingen heeft een grote neerwaartse beweging op zo’n moment. Rationeel gezien zou je eigenlijk op zo’n moment – als de beurs naar beneden gaat – dagelijks moeten bijkopen om die kostprijs daarmee te verlagen, als je het echt rationeel bekijkt. Maar in de praktijk blijkt vaak het tegenovergestelde, want dan zie je vaak dat mensen in paniek raken. Doordat het nieuws zo negatief is en die beleggingen zo’n neerwaartse druk laten zien, gaan mensen in paniek hun beleggingen verkopen. Is dat ook hetgeen dat jij – ik heb jouw boek nog niet helemaal gelezen – omschrijft met kuddegedrag en hoe je dat zou kunnen voorkomen? Zou je daar iets meer over kunnen vertellen?

Michiel:

Dat is misschien wel het allerbekendste voorbeeld en eigenlijk de allerbekendste les hoe je het niet moet doen. Kuddegedrag is natuurlijk te herleiden naar onze voorouders op de savanne – als een van die mensen daar wegrende, dan ging je niet kijken waarom die wegrende, maar je rende gewoon mee, en later begreep je dan dat er een leeuw op je af kwam rennen. Dus je bewoog echt mee op basis van het instinct en met de massa. Dus het is heel erg instinctief gedrag. Alleen dat instinct hebben wij niet meer zo nodig nu. Voor sommige dingen wel: Als je ziet met de Damschreeuwer, dan is het goed dat iedereen wegrent – iedereen maakt zich bang, wegwezen van het gevaar – maar heel vaak zijn situaties waarbij het kuddegedrag wordt getriggerd te persoonlijk om dat gedrag te laten zien. Dat is bijvoorbeeld op de beurs helemaal zo. Op het moment dat jij nog een belegging hebt met een horizon van 10 jaar, waarom moet je dan nu uitstappen als er niets is veranderd in jouw persoonlijke situatie? Je vermogen daalt weliswaar, maar misschien heb je je baan nog behouden, je hoeft je huis niet te verkopen, je gaat niet uit elkaar, er gebeurt verder helemaal niets significants. Dan moet je je afvragen of je dan mee moet met de massa.

De negatieve gevolgen van met de massa mee gaan

Het gevolg is namelijk dat als je meegaat dat je vaak verkeerde beslissingen neemt: Uitstappen in 2008 – achteraf gezien, als je was blijven zitten, of sterker nog, als je had bijgestort, dan had je over de bijstorting 150 % resultaat behaald in een paar jaar tijd! Alleen, wij gaan mee met de massa. Dat komt ook omdat wij denken dat de massa gelijk heeft. Wij zijn toch graag kuddedieren, groepsdieren, niemand wil graag buiten de groep staan, we willen graag bij de groep horen, sociaal geaccepteerd zijn, en dan zie je dus dat op het moment dat je die groepsdruk niet kan weerstaan, – wat ontzettend lastig is, overigens – dan ga je dus beslissingen nemen die twee kanten opgaan: We gaan massaal kopen als iedereen het erover heeft en massaal verkopen als iedereen uitstapt. Terwijl je eigenlijk kritisch moet zijn en terug naar je eigen situatie moet gaan: Is het voor jou van belang om uit te stappen? Moet jij echt eruit? Moet je bijstorten? Probeer dat rationeel te benaderen. Dat is vaak lastig om dat zelf te doen, dus vraag het eens aan iemand om je heen: Een adviseur, iemand die jouw pijn niet voelt bij een daling, die dat met ratio kan benaderen, die daar vragen over kan stellen.

Ik kan nog wel een klein voorbeeld geven als daar tijd voor is, maar een heel bekend voorbeeld van het gevaar van groepsdenken is de ramp van de spaceshuttle Challenger. Misschien zullen mensen dat nog weten: In ‘86 verongelukte de spaceshuttle. Daar kwamen zeven mensen bij om het leven. Ze kwamen er vrij snel achter dat een rubber ringetje was gaan lekken waardoor er uiteindelijk een kettingreactie op gang kwam met als gevolg een ontploffing. Ze kwamen ook achter het feit dat een van de raketgeleerden had aangegeven dat ze niet moesten lanceren, omdat het zó koud was dat het rubber zou gaan krimpen met als gevolg een ramp. Alle andere raketgeleerden bagatelliseerden dat en zeiden: Joh, het kan best, en uiteindelijk werd unaniem besloten om toch te lanceren. Die raketgeleerden gaf achteraf toe: Ja, ik stond toch onder groepsdruk, het werd mij te zwaar, en ik dacht: Zij zullen het heus wel weten.  En er zijn zoveel voorbeelden te verzinnen waarbij je juist niet moet kijken naar de kudde, maar waar je moet staan voor je eigen geloof en je eigen wensen en situatie, en dat is bij beleggen echt niet anders. Dus probeer vooral te kijken: Wat betekent dit voor mij en niet voor anderen.

Maurice:

Dat is natuurlijk best lastig, want ik kan mij voorstellen: Je hebt als ondernemer net je bedrijf verkocht – dat is een hoop geld – en je gaat met een veel geld beleggen, waarmee je uiteindelijk de jaren erna, als je niet meer werkt, vooruit moet kunnen. Dus als je zo’n daling ziet, dan kan ik mij voorstellen dat dat ook paniek met zich meebrengt, want misschien komt daardoor wel je doelstelling in gevaar, waarom het zo belangrijk is dat je je doelstelling van te voren goed neerzet. Maar goed, er zijn natuurlijk best wat vermogensbeheerders die in de markt aangeven – neem het voorbeeld van Alex Vermogensbeheer – we stappen even uit als het wat minder gaat. En daardoor hebben beleggers, of mensen die vermogend zijn die gaan beleggen, het idee dat je op een bepaald moment ook kunt uitstappen door het op het juiste moment te timen. Hoe zie jij dat?

De markt is onmogelijk te voorspellen

Michiel:

Ik geloof daar niet zo in, in het feit dat je het kunt voorspellen en voorzien. Ik zeg wel eens: Ik heb een horloge waarvan de batterij leeg is, maar hij heeft toch twee keer per dag gelijk. Dus je hebt wel eens een keer gelijk, maar om daar nu je visie op te ontlenen aan de toekomst is wat mij betreft erg gevaarlijk, en dat is bij Alex in ieder geval misgegaan, bleek. Op het moment dat iemand de wijsheid in pacht zou hebben en de glazen bol zou werken, dan zouden wij daar allemaal heus wel een berichtje van krijgen en om daarin mee te kunnen gaan. Ik denk dat wij ons moeten realiseren dat beleggen in aandelen participeren in de ondernemingen is, en die bewegen, omdat het goed gaat, naar boven – omdat er veel vraag is naar boven en omdat er winst is naar boven – en als het andersom is naar beneden. Alle ondernemers in Nederland weten prima hoe dat werkt. En ik snap dat punt zeker, dat je net een groot bedrag hebt gekregen na de verkoop van je onderneming, en dan is het ook vervelend als je dan tien, twintig procent verliest. Belangrijker is echter dat je daarvoor, wat je zelf ook aangeeft, begint met bepalen óf je wel moet beleggen, en hoeveel van je vermogen dan, en in welke risicocategorie, en dat je daar een plan voor maakt, en dat je discipline hebt om die rit uit te zitten, want die rit gaat nu eenmaal komen …

Maurice:

Dat weet je honderd procent zeker, je weet alleen niet wanneer!

Michiel:

Dat gaat gebeuren. Niemand weet wanneer, maar we gaan echt wel weer een klap krijgen de komende jaren. Dat kan tien jaar duren, dat kan een jaar duren, maar hij komt. Zorg dat je daar dan tegen kan. Als je er niet tegen kunt, emotioneel gezien, dan moet je het niet doen. Als je ratio daar niet tegen kan dan moet je misschien minder risico nemen.

Hebzucht, Angst en Overmoed

Maurice:

Dat klopt, en daar heb je ook al over geschreven in jouw boek: Hebzucht en Angst, en ook het onderwerp Overmoed. Hoe kun je daar als belegger dan op inspelen?

Michiel:

Ik denk dat je dan met name in moet spelen op het feit dat je gelukkig een persoon bent die emoties heeft. En dat zelfstandig beleggen dus heel erg lastig is. Ik was zelf in de gelukkige omstandigheden dat ik in januari met mijn gezin in Thailand en Cambodja was, en toen zag ik, net als iedereen denk ik, dat de AEX ruim tien procent daalde in een week of twee tijd. Ik kwam er echt pas achter na twee weken op het strand. Ik keek een keer op Nu en ik zag: Wacht eens even, dat is wel een heel erg grote daling, en toen voelde ik de pijn van de tien procent daling, want ik beleg zelf ook in aandelen. Dus ik belde op dat moment mijn collega, in angst, van: “Joh, wat moeten we doen? De beurs is zo hard gedaald, nu is alles anders, moet ik er niet uit?” Waarop hij zij: “Ik ben blij dat je hebt gebeld, want ben jij niet die schrijver van het boek die schrijft dat je rationeel moet omgaan met je geld?”

“Maar goed, je hebt dat in ieder geval geleerd” zei hij, “alleen, dit is puur een angstreactie. Dit gebeurt. Is er iets veranderd in jouw situatie? Want volgens mij sta je nog steeds op de loonlijst bij ons. Volgens mij zit je lekker op vakantie, waar maak je je nu druk om?” Dit was echt een klassieke angstreactie die bij mij ontstond, dat ik dacht: Nu moet ik iets gaan doen! Toen ik terug kwam van vakantie, twee weken later, stond het weer op hetzelfde niveau als op 1 januari. Er was eigenlijk niets gebeurd. Maar goed dat ik niets heb gedaan!

Dat is de angstkant, en die is heel link, maar de hebzuchtkant is ook heel link. Mensen denken:  Nu is het zó goed, ik ga meer risico nemen. Wat mij betreft moet je terug naar je basis: Wat heb je nu nodig om je doel te halen? Rendement is voor bijna niemand het doel – rendement is een middel om het doel te halen. Geld maken om het geld maken? Je wilt een leuk leven, je wilt een auto kopen, je wilt misschien in een Ferrari rijden – prima! En dat is dan je doel! Dat is het geluksgevoel dat je krijgt, en niet het 8,6 % resultaat dat op je overzicht staat. Dus die hebzucht en angst zijn enorm gevaarlijke emoties, die wij allemaal hebben, en die kun je niet uitschakelen. Alleen kun je wel het effect ervan verkleinen, door ze rationeel te bekijken – dat kun je met de hulp van iemand anders doen – en door vanuit een plan te werken: Wat wil je nu bereiken, heb je 8,6 nodig, of is 7,9 ook genoeg? Ga daar op focussen!

Laat je niet verleiden door hebzucht: Houd je aan het plan!

Maurice:

Het grappige is dan dat je ook weer terugkomt op wat we in het begin aangaven met dat ankeren: De vermogensbeheerder noemt een bepaald rendement, en dan hebben heel veel mensen al hebzucht: Ja, maar daar krijg ik zeven procent, of daar krijg ik 8 procent. Ja, oké, maar de markt doet op dit moment veel minder, dus wat is de reden dat je daar zeven of acht procent voor kunt krijgen? Daar zit waarschijnlijk onderliggend ook een stuk risico in. “Ja maar, het is gegarandeerd”, nou ja, met garanties weten wij ook hoe dat in het verleden is gelopen, dus weet gewoon dat op het moment dat er een bepaald percentage genoemd wordt, dat dan je hebzucht niet omhoog komt, maar dat je inderdaad weer denkt: Hou je aan je plan, heb je die 7 of 8 procent wel nodig? Kun je dat onderliggend risico wel lopen? Wat voor een risico zou eraan zitten? Wel grappig dat dat toch wel in een cirkeltje om elkaar heen ronddraait.

Slecht beleggersgedrag is het grootste lek van rendement

Michiel:

Dat is ook als je ziet dat gedrag het grootste lek van rendement is. Als je kijkt naar het rendement die te halen is op de AEX of de S&P, of noem de grote beurzen maar op, dan is er echt wel – historisch gezien – acht, negen, tien procent op de lange termijn te halen – als je maar heel lang de tijd hebt. Alleen, de gemiddelde belegger haalt dat bij lange na niet, zoals bekend is, en de grootste reden daarvoor is gedrag: Te veel handelen, te veel op de verkeerde momenten handelen, te specifiek handelen – er zijn allerlei redenen die heel erg emotioneel te onderbouwen zijn, waardoor wij dat resultaat niet halen. Het loopt wel op tot acht procent verschil in sommige landen, dus dat mensen gewoon acht procent minder halen dan er te behalen is – dat is gigantisch! Dan kun je beter sparen – dan haal je hetzelfde resultaat als sparen, maar met alle emotie die erbij komt. Dus het gedrag is zo belangrijk, om dat überhaupt te snappen van jezelf en je ervan bewust zijn: Ja, ik kan het niet alleen! De hulp die dat geeft, geeft uiteindelijk een veel betere beleggingservaring, en uiteindelijk is dat wat iedereen wil. Als je belegt, wil je een goede ervaring hebben zodat je je doelstellingen haalt en je je prettig voelt.

Maurice:

En die ervaring is natuurlijk ook subjectief, want wanneer heb je een goede ervaring? Maar goed, dat is dan ook de reden dat heel veel mensen niet op lange termijn dat rendement behalen. Dat heeft ook met het onderwerp te maken dat jij exponentiële groei noemt in jouw boek. En veel beleggers onderschatten de kracht van rendement op rendement. Dat is natuurlijk wel een hele belangrijke factor voor een succesvolle belegger op de lange termijn. Kun je daar wat voorbeelden van noemen?

Een factor van belang voor een succesvolle belegger: Exponentiële groei

Michiel:

Exponentiële groei is ook wel door ‘Einstein’ het achtste of negende wereldwonder genoemd. Dat betekent inderdaad dat je rendement op rendement hebt. Die zie je met name op de laatste periode van je beleggingen het grootste effect sorteren. Een voorbeeld dat ik vaak gebruik in presentaties is: Je kan nu kiezen voor 1 miljoen – je krijgt nu direct 1 miljoen van mij, óf je krijgt dertig dagen lang een bedrag. Het bedrag verdubbelt zich elke dag, maar je begint met 1 cent, en morgen 2 cent, en overmorgen 4 cent, en dan dertig dagen lang. Waar kiest u voor, beste klant?

Nou, op basis van de vraag zullen mensen wel kiezen voor B, die voelen wel dat er nattigheid is, alleen als je dan vraagt: Wat denk je dat je krijgt bij optie B? Dat is niet te beredeneren. Dat het uiteindelijk meer dan 10,5 miljoen is, voelt niemand aan. Dat komt omdat wij niet exponentieel kunnen denken.

Wij denken lineair: Nou, ik heb één, twee, drie, vier … dat kunnen wij denken. Wij kunnen niet exponentieel denken, en dat gebeurt wel met beleggingen. Je ziet dus dat als je een termijn hebt, dat je de laatste paar jaar ineens heel erg veel extra vermogen gaat vergaren, omdat 10 % over een groter bedrag absoluut gezien veel meer oplevert. In de laatste paar dagen van mijn prijsvraag verdubbel je van 2,5 naar 5 naar 10 miljoen. Je ziet dat exponentiële groei enorm belangrijk is, en dat zorgt uiteindelijk voor dat mooie resultaat. Je hebt daar alleen wel de tijd voor nodig. Je moet wel die tijd kunnen gebruiken die er voor nodig is. Je moet er ook voor zorgen dat je niet uitstapt op het verkeerde moment, want dan mis je weer een stuk van die groei, die je nodig hebt. Dat maakt het heel erg lastig, want een goede exponentiële groei zegt dat je in de toekomst moet kijken, en als je in de toekomst wilt kijken, dat lukt eigenlijk ook niet. Er is onderzoek naar gedaan: Als ik aan jou vraag: Maurice, denk eens aan jouw situatie nu. Nou, dan lukt dat makkelijk. Dan vraag ik: Denk eens aan de situatie van mij – Michiel – thuis. Dan ga je fantaseren. Als ik nu aan jou vraag: Maurice, denk eens aan een periode van 20 jaar van jezelf. Dan gaat dezelfde hersencapaciteit werken alsof jij meedenkt. In andere woorden: In de toekomst denk jij aan iemand anders. Het is dus heel erg lastig om daar een gevoel over te krijgen en daar goed op te reageren, terwijl die termijn in exponentiële groei zo belangrijk is – rendement op rendement, dat geeft jou juist het goede resultaat.

Maurice:

Wat heel veel mensen toch helaas soms vergeten, maar wat dus een hele belangrijke factor is bij het beleggen en om een succesvolle belegger te zijn of te worden. Het is wel leuk, want bij alle onderwerpen die jij in je boek hebt beschreven – en dat zijn er wel een stuk of dertig, zoals net de onderwerpen die wij net genoemd hebben, zoals “ankeren”, “hebzucht”, “angst”, “exponentiële groei”, en zo heb je er nog veel meer – heb je de link gemaakt naar de financiële wereld, wat dat voor een klant of voor jouw op dat moment betekent. Zo heb je ook het onderwerp “verzuimen” genoemd, en ik ben wel heel erg benieuwd naar de link die je naar de financiële wereld zou kunnen trekken met beleggen: Wanneer verzuimen mensen? Waar denk je dan aan?

Wanneer verzuimen beleggers?

Michiel:

Er zijn eigenlijk meerdere onderwerpen die daar omheen liggen, maar verzuimen is dat je iets niet doet. Dat zie je nog wel eens gebeuren in de beleggingswereld, dat mensen denken: Nou, ik doe niks, en dat betekent met name dat mensen niks doen met instappen. En dat zie je vaak als wij klanten spreken, dan hoor je: Ik zie wel dat aandelenbeleggingen het beter doen dan een spaarrekening op de lange termijn, alleen zitten ze een beetje vast aan hun status quo, ze zijn gewend aan hun spaarrekening, en mensen vinden het lastig om af te wijken van hun standaard en over te stappen naar iets dat misschien wel beter lijkt. Hoewel ze ook rationeel gezien wel weten dat het beter is, vinden ze het toch lastig om die stap te maken, omdat wij het heel erg lastig vinden om op een bepaalde manier actie ondernemen die onzeker is. Dat staat heel dichtbij iets anders dat bijna tegenstrijdig lijkt, namelijk onze voorkeur voor actie – daar staat ook een hoofdstuk over in het boek – je ziet dat mensen graag actie ondernemen: Als wij het gevoel hebben dat wij iets moeten doen omdat het dan beter wordt, terwijl verzuim juist is als je twijfelt dat het beter wordt, dan doe je het maar niet, terwijl als je het rationeel bekijkt, dat je het dan wel doet. Dat zie je bij aandelen-beleggers vaak: Eigenlijk moet je er nu uit, maar je durft het niet, of je moet erin, maar je durft het niet, en dan doe je niks. Hoe je dat kunt voorkomen, is door ervoor te zorgen dat je het voor jezelf helder krijgt wat de gevolgen zijn als je het niet doet. Dus als je je verzuimeffect in beeld krijgt, en als je dat kunt gaan voelen, doordat je ziet wat je wel of niet kan, dat je niet kunt stoppen met werken, bijvoorbeeld, dan ben je eerder geneigd om wel die stap te gaan zetten.

Maurice:

Dus, kortom, daar is het doel weer van belang, weet waar je over tien, twintig jaar staat in de toekomst, en waar je moet staan, en waar je wilt staan, om dat verzuim of die actie in te kunnen zetten.

Het gevaar van instinctieve actie

Michiel:

Ja, nou, actie is net iets anders. Dat is toch wel aardig als je twee weken geleden de voetbalwedstrijd Nederland-België hebt gezien: Nederland kreeg een penaltie, en de Nederlandse speler schoot die penaltie ongeveer door het midden in de goal, maar de keeper dook. Dat is een klassiek voorbeeld van het gevoel dat de keeper heeft: Ik moet actie ondernemen, want als ik blijf staan, dan wordt ik afgerekend op het feit dat ik niks heb gedaan, terwijl uit onderzoek blijkt dat als hij blijft staan, dat hij dan 33 procent van de penalties tegenhoudt, terwijl in de hoek het maar de helft van de 33 % is. Alleen bijna geen enkele keeper blijft staan, want hij moet gevoelsmatig wat doen omdat de uitkomst anders onzeker is. Dat zie je bij beleggingen ook – We gaan heel vaak handelen om het gevoel te hebben: Nou, ik moet toch wat doen, want het is onrustig, en ik moet misschien even aanpassen, terwijl niks doen daar juist weer een goed idee is. Je ziet allemaal emoties door elkaar lopen die dicht bij elkaar liggen, dus het is best wel lastig om daar goed mee om te gaan. En dan is het goed om in beeld hebben wat je wilt, en hoe belangrijk dat voor je is – dat helpt je enorm om de juiste beslissing te nemen.

Maurice:

Ja, bij particuliere beleggers zie je ook dat als zij dan ook actie gaan ondernemen dat enerzijds de kosten heel erg belangrijk zijn, die tegen ze gaan werken – dus de kosten voor transacties maken – en anderzijds zie je dat de belegger misschien wel op het juiste moment uitstapt, maar wanneer ga je dan weer instappen? Je moet eigenlijk twee keer op het juiste moment timen om goed te zitten, niet één keer. Dat is dus heel erg lastig en eigenlijk niet te doen, ook niet voor professionele beleggers.

De drie basisregels bij het beleggen van Michiel van Vugt

Superleuk dat je dat boek hebt geschreven. Ik ben wel heel erg benieuwd, je zit natuurlijk al een tijdje in de financiële wereld – zelf beleg jij veel, je hebt je boek erover geschreven, dus ik ben heel erg benieuwd  naar wat jij de belangrijkste drie basisregels vindt bij het beleggen om jouw vermogen succesvol te laten renderen.

Michiel:

Dit komt wel een beetje terug op het gesprek dat wij net al hebben gehad, maar ik denk dat het belangrijkste is dat je weet wat je wilt. Beleggen zonder doel is als schieten met een losse flodder: Je raakt nooit wat en je bent daarmee dus ook nooit tevreden. Ik vind echt dat je moet beleggen vanuit een plan. Dat je dus moet weten waar je naartoe wilt, hoeveel vermogen wil je hebben over een bepaalde periode? Dan kun je bepalen hoe je die belegging moet invullen. Dat is één.

Daarnaast moet je je heel erg bewust zijn dat je emotioneel reageert. Neem het voorbeeld van mijzelf op het strand in Thailand, ik geef al tien jaar trainingen over hoe je succesvol kan beleggen en hoe je je gedrag in toom houdt, maar ik ben zelf ook een persoon en ik raak zelf ook emotioneel, dus het is heel erg het creëren van de bewustwording dat je emotioneel gaat reageren.

Daar ligt de derde tip dichtbij die ik zou willen geven: Zorg dat je je eens laat bijstaan als het penibel wordt, of als je onzeker bent. Door een professional, dat is waarschijnlijk het beste – iemand die jouw hele situatie kan overzien – maar als je die niet zo direct bij je in de buurt hebt, vraag dan eens aan iemand anders wat diegene zou doen, rationeel gezien. Iemand die jouw pijn niet voelt, jouw emotie niet heeft, kan rationele antwoorden geven, en luister daar eens naar. Dus kortgezegd: Maak een plan, wees een beetje bewust van je gedrag, en laat je bijstaan door een derde die dat gedrag niet toont bij jouw situatie.

Maurice:

Ja, en als je die derde dan laat bijstaan, is het dan wel heel belangrijk dat het op jouw situatie is gericht en niet op diegene zijn situatie, omdat je anders in de knoop komt omdat je verschillende doelstellingen wellicht hebt.

Michiel, je geeft net al aan: Ik zat op het strand, ik werd helemaal emotioneel. Wat is jouw belangrijkste levensles die jij hebt gekregen, of die jij hebt geleerd tijdens jouw werkzame leven die jouw leven destijds volledig op zijn kop heeft gezet, die jij kunt meegeven?

Michiel van Vugts belangrijkste levensles

Michiel:

Op het strand zitten met mijn kinderen en vrouw in Thailand met een ondergaande zon is fantastisch, en dan realiseer ik mij weer dat het leven geen generale repetitie is, je leeft maar één keer en je kunt niet oefenen en hopen dat je het later een keer beter doet. Dus je moet het nú goed doen, en net zoals iedereen heb ik genoeg mensen om mij heen die dat geluk niet meer hebben omdat zij weg zijn gevallen of omdat er iets verschikkelijks gebeurd is, dus ik vind dat de les die wij moeten hebben, is dat je moet plannen voor de toekomst, maar ook nu moet leven, en dat geld daar belangrijk voor is, maar zorg dan dat je dat goed inzet, en dat je geniet van het leven zoals jij dat zelf wilt.

Maurice:

Ja, een hele mooie afsluiter. Nu ben je de enige die dat tot nu toe heeft gezegd, maar inderdaad: Geniet van het leven, want het duurt maar even en dat weten wij allemaal. Alleen in het nieuwe leven vindt je dat een hele belangrijke, want je kunt niet al dat geld meenemen, dus probeer er ook van te genieten.

Mooi, Michiel – het boek, Net iets slimmer – hoe je betere financiële beslissingen neemt, ik denk dat het absoluut een aanrader is voor elke belegger, en ook voor iedereen die wil gaan beleggen. Jij had iets leuks in gedachte voor de luisteraars.

Michiels kortingsactie op het boek “Net iets slimmer”

Michiel:

Ja, so-wie-so dank voor het luisteren, en daarvoor hebben wij samen met Maurice een leuke, mooie kortingsactie op het boek. Dus je kunt het boek aankopen via de link op de site van VUVB, en dan in plaats van 18 euro betaalt u 15 euro voor het boek, of € 14,95, om precies te zijn, dus een mooie korting, en dan is er een bepaalde link en dan kunt u direct bestellen. Dan wordt hij bij u thuis bezorgt.

Maurice:

Dat is dus inderdaad via onze website. Ik zal dat zometeen nogmaals even noemen in de outro. Dat zal waarschijnlijk VUVB.nl/15 gaan worden, waar je de link hebt met de kortingscode waarmee je het boek Net iets slimmer kunt bestellen, met alle insights en alle verhalen die je erin hebt geschreven. Want hoeveel bladzijden heeft het boek?

Michiel:

Het boek heeft 207 bladzijden, en het is met name geschreven voor de normale Nederlander. Ik heb bewust onderzoek gedaan naar de tekstgrootte en de witregels, dat het lekker weg leest en dat iedereen het lekker weg kan lezen en snapt, en die reacties die krijg ik ook: Het nodigt uit om toegankelijk en vermakelijk te lezen, dat is het idee.

Maurice:

En waar ben je het meeste trots op van je boek?

Michiel:

Nou, het feit dat ik reacties krijg van mensen die niet in de financiële wereld zitten, die zeggen van: Nou, ik heb hier oprecht iets aan gehad, ik herken wat van mijzelf en dat ik daarmee mensen net iets slimmer heb gemaakt – dat is de titel, maar dat is ook mijn doel – als iedereen iets betere financiële beslissingen neemt, dan heb je een net iets beter leven, en dat gun ik iedereen van harte toe.

Maurice:

Mooie afsluiter Michiel. Ik wil je in ieder geval hartelijk danken voor alle informatie en als luisteraar: Mocht je geïnteresseerd zijn, ga dan absoluut naar de website om dat boek te bestellen, en ik hoop je absoluut nog een keer te mogen uitnodigen voor onze podcast over een volgend onderwerp.

Michiel:

Hartstikke graag, dank je wel. Hartstikke leuk, en veel luisterplezier en succes met je bedrijf, Maurice.

Bedankt weer voor het luisteren naar onze podcast met Michiel van Vugt van het boek “Net iets slimmer”. Wil je het boek nu bestellen? Ga dan naar: www.michielvanvugt.com/vuvb en bestel zijn boek met korting via VUVB. Wil je alles nu nog eventjes terugluisteren of wil je alles nog even teruglezen, ga dan naar onze website vuvb.nl/15 , waar je ook de link van Michiel terug kunt vinden, en waar je ook meer informatie kunt achterlaten mocht je jou nu herkennen in het interview en je zegt: Ik wil toch eens eventje goed kijken om zo’n beleggingsplan samen te stellen, of om een second opinion aan te vragen van jouw huidige vermogensbeheerder. Laat dan jouw gegevens achter bij vuvb.nl/15, daar kun je de Vermogensbeheerscan invullen en wij nemen dan zo spoedig mogelijk persoonlijk contact met je op. Je bent natuurlijk tot niks verplicht, maar het geeft wel heel veel inzicht. Ik wil je bedanken voor het luisteren en tot de volgende keer.